Succesvolle vergroeningsactie met dakbloemenweides in Maastricht

Stedelijke vergroening staat bij steeds meer gemeenten hoog op de agenda. Er zijn veel inspirerende voorbeelden van succesvolle vergroeningsacties die door gemeenten ondersteund worden. Zoals de actie die wij samen met Gemeente Maastricht, CNME, Groendakspecialist en Cruydt-Hoeck gerealiseerd hebben. 'We zijn verrast door de enorme interesse; in november werden voor het tweede jaar 160 daken omgetoverd tot een dakbloemenweide.'

CNME, Centrum voor natuur- en milieueducatie, is een lokale stichting om burgers met groen in contact te brengen. 'We doen veel met burgers en scholen op het gebied van natuur, milieu en duurzaamheidseducatie,' zegt Carole van der Put, projectcoördinator bij CNME. 'We zetten projecten op samen met burgers om huizen en wijken te vergroenen en te verduurzamen. Denk aan het ontwerpen van groene schoolpleinen, het aanleggen van geveltuinen en bijenhotspots, maar ook aan het organiseren van opruimacties voor zwerfafval. Als CNME willen we bewustwording creëren en laten zien dat je als individu keuzes hebt en duurzaam kunt handelen.'

Laagdrempelig en breed gedragen

CNME werkt nauw samen met Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, randgemeenten en bedrijven in de omgeving en is een vaste uitvoeringspartner van de gemeente Maastricht. Klimaatadaptie vormt hierbij een belangrijk thema. 'De gemeente Maastricht heeft een oude binnenstad met veel verstening, waardoor inwoners last kunnen ervaren van hittestress en wateroverlast. Korte hevige piekbuien zorgen steeds vaker voor wateroverlast in straten en kelders. Steeds meer burgers vroegen onze hulp om hun wijken meer te vergroenen. Er was wel een subsidieregeling om regenwater af te koppelen, maar dat ging om 100 vierkante meter en de meeste particulieren hebben die oppervlakte niet. We wilden dus een project dat laagdrempelig was en breed gedragen kon worden.'

Dakbloemenweide méér dan een groen dak

De gemeente Maastricht heeft onderzoek gedaan naar klimaatadaptieve maatregelen in Maastricht. Het vergoenen van daken kwam daar als meest populaire maatregel uit. 'Net als een sedumdak wordt een dakbloemenweide op een regulier dak aangelegd. Alleen bestaat een dakbloemenweide uit vijf tot zes lagen die samenwerken om een gezond en veerkrachtige omgeving te creëren voor inheemse planten. 'Een dakbloemenweide is meer dan een groen dak,' zegt Joost Vlot, oprichter van Dakbloemenweide. 'Het is een speciaal geselecteerd bloemenmengsel van wel veertig genetisch inheemse plantensoorten die geschikt zijn voor de extreme omstandigheden op het dak. Vooral de substraatlaag, die de noodzakelijke voedingsstoffen voor de inheemse planten bevat, is essentieel voor een duurzame bloemenweide.' Een filter- en drainagelaag zorgt voor efficiënte waterdoorlatendheid en het afvoeren van overtollig water. Het is dus anders dan een sedumdak, dat alleen plek biedt aan vetplantjes en nauwelijks ecologische waarde heeft. Van der Put: 'Bij CNME vinden we het belangrijk om duurzame maatregelen aan te bieden die ook bijdragen aan het herstel van de biodiversiteit. Een dakbloemenweide helpt tegen hittestress én insecten en vogels vinden hier planten die essentieel zijn voor hun voeding, voortplanting en overleving.'

6 vierkante meter dakbloemenweide ter waarde van 450 euro cadeau

Met behulp van Dakbloemenweide heeft CNME een heldere en toegankelijke subsidieregeling kunnen opzetten. 'Joost Vlot had al veel ervaring met de introductie van dit soort regelingen bij andere gemeenten en had goed zicht op wat wel en niet werkte. CNME is er voor de burgers, dus we wilden de aanvraag zo laagdrempelig mogelijk houden om zo veel mogelijk groene stappen te kunnen zetten.' Iedere inwoner in Maastricht met een geschikt dak kreeg vanuit de gemeente de eerste 6 vierkante meter dakbloemenweide ter waarde van 450 euro cadeau. Dit is ter grootte van een regulier tuinhuisje of schuur.

Weten wat je kiest

De regeling werd een groot succes. Binnen twee weken hadden zich al meer dan honderd adressen aangemeld. 'We hebben daar eigenlijk niet eens zoveel voor hoeven doen; de wethouder vertelde erover op onze lokale nieuwszender en dat was voldoende. We hebben nog een webinar gehouden om mensen goed te informeren en om vragen te beantwoorden. We hebben de tijd genomen om alle vragen van inwoners te beantwoorden, want mensen moeten wel weten wat ze kiezen en ruimte krijgen om daarover na te denken.'

Veel mooie resultaten

In het najaar van 2023 werd 1900 vierkante meter aan dakbloemenweide aangelegd door Dakbloemenweide. 'In het voorjaar ben ik bij een aantal mensen langsgegaan om te kijken hoe de bloemenweides zich ontwikkelden. Door een vrij dramatisch voorjaar met veel regen en lage temperaturen, kwam de bloei later op gang. Ik heb wel wat mensen moeten geruststellen. Toen de bloei eenmaal op gang kwam, waren er veel mooie resultaten, met klaprozen die als pionierssoort welig groeiden.'

Herhaalacties

In 2024 heeft CNME de actie herhaald. 'Er stonden nog mensen op de wachtlijst en er waren ook mensen die de regeling gemist hadden en nu een herkansing kregen. Ook vielen de dakbloemenweides op en ontstond hernieuwde interesse. Dus ook dit jaar was de actie een groot succes.' De gemeente Maastricht is heel positief over het behaalde resultaat tot nu toe en ziet ook dat herhaalacties werken.

Dit artikel is geschreven door Marijke Wempe en gepubliceerd op de website van Stad + Groen.