Natuurdak of sedumdak? Nieuw onderzoek toont grote verschillen in biodiversiteit

Vijf jaar onderzoek naar insecten op groene daken, Eva Drukker deelt haar inzichten in dit interview.
“Komt daar überhaupt iets op af?” die vraag stelde Eva Drukker zich toen ze als masterstudent een adviesvraag kreeg over een groendak op 200 meter hoogte. Het bleek het begin van een promotietraject van vijf jaar waarin ze de biodiversiteit op groene daken onderzocht. “Ik wilde weten: gebruiken insecten het dak echt als leefgebied of zijn ze toevallige passanten?”

Natuurdaken versus sedumdaken: twee verschillende werelden

Voor haar PhD-onderzoek monitorde Eva acht groendaken in het Resilio-project in Amsterdam. Vier kregen een irrigatiesysteem en vier bleven droog. “Daardoor zag je echt twee verschillende ecosystemen ontstaan,” vertelt Eva. “Bij die natte daken ontstond een biotoop dat vergelijkbaar was met natte graslanden of moerassen, zelfs met zeldzame soorten. De droge daken bleven wat achter, een typisch sedumdakje waar wel wat sedumspecialisten op afkwamen, maar waar de biodiversiteit sowieso een stuk lager was.”

Die verschillen zijn niet toevallig, stelt ze: “Sedumdaken sluiten slechter aan op de omgeving. In Nederland hebben we weinig droge biotopen. De enige echt droge biotopen die we hebben zou de heide misschien kunnen zijn, of de duinen. Maar de bodem daar is heel anders dan op zo’n dak. Natuurdaken sluiten juist aan op wat we hier wél veel hebben: graslanden, drassige gebieden. Dus die worden veel sneller gekoloniseerd door insecten.”

“In het eerste jaar zag ik al behangersbijen en hun parasieten”

Wat haar het meest verbaasde? Hoe snel het ecosysteem zich ontwikkelde. “Ik had niet verwacht dat al zo snel insecten het dak zouden kunnen vinden,” zegt Eva. “In het eerste jaar zag ik al behangersbijen op het dak en zelfs een kegelbij, hun parasiet. Dat zijn soorten die bij elkaar horen. Dat gaf echt een duidelijk signaal dat ze er niet helemaal toevallig waren, heel vet om te zien!”

Het duurde iets langer voordat de patronen statistisch significant zichtbaar werden: “In het laatste jaar dacht ik: oké, nu zie ik echt een patroon. Ik viel ook wel een beetje van mijn stoel toen ik de eerste resultaten binnen kreeg.”

“In sommige gevallen kun je net zo goed een dak groen verven”

Wat ze in het veld aantrof, verschilde flink van hoe mensen over groene daken denken. “Bij veel bedrijven leeft het idee: als er planten op staan, dan is het vast goed. Maar dan wordt er alleen naar de esthetiek gekeken, niet naar wat goed is voor de natuur. In sommige gevallen kun je net zo goed een dak groen verven. Dan heb je ook iets groens op het dak, maar het doet in beide gevallen niks.”

Ze wijst erop dat spontane vegetatie cruciaal is voor biodiversiteit maar op veel sedumdaken wordt juist gewied. “Terwijl juist die aangewaaide planten interessant zijn. Ze komen uit de omgeving en trekken ook weer insecten uit de omgeving aan.”

Het recept voor een levend dak

Wat maakt een dak dan wel ecologisch waardevol? “De criteria zijn eigenlijk het zaadmengsel en het waterniveau. Je moet zorgen voor een goede diversiteit aan planten, want hoe meer planten, hoe meer insecten.”

Eva pleit voor een combinatie: “Je moet een mix nemen van planten uit de omgeving en sedum. Sdeum houdt het dak bij elkaar in droge periodes en wanneer het weer wat natter is, nemen de kruidachtige planten het over. Zo krijg je een sterk ecosysteem.”

Ze benadrukt ook het belang van vegetatiestructuur: “Die spontane aangewaaide planten gaan niet op een heel kaal dak zitten. Ze hebben een soort mini-habitatje nodig waar ze veilig in kunnen zitten. Dus eerst moet je een systeem creëren waarin die planten zich kunnen vestigen. Je begint met zogenaamde pioniersoorten, soorten die zich in het eerste jaar weten te vestigen en een fijne leefomgeving creëren voor andere planten. Na één of twee jaar verdwijnen deze pioniersoorten, om plaats te maken voor soorten die langer meegaan. Dit heeft dus als consequentie dat je dak erg dynamisch lijkt met soorten die komen en gaan. Maar dit is het typische patroon dat je ziet in de natuur, de zogenaamde successie van soorten!”

“Zelfs 8 centimeter substraat is genoeg, als er maar water is”

Een verrassend inzicht uit haar onderzoek is dat substraatdiepte vaak wordt overschat. “Een dun substraat is niet limiterend. Het gaat erom dat de wortels bij het water kunnen komen, dus dat ze genoeg water krijgen. Zelfs bijvoorbeeld 8 centimeter gaat het eigenlijk gewoon prima, zolang er maar genoeg water is.”

Dat maakt het wel wat gecompliceerder, want je moet ofwel vaak water geven in de droge periodes of een vernuftig systeem bedenken als je een beetje handig bent. “Een collega van mij heeft gewoon een regenton naast z’n dak staan, met een buis en een druppelsysteemp. Dat werkt heel goed en is niet duur, zoals veel andere water systemen. Maar je moet er wel even voor gaan zitten om het werkend te krijgen.”

“Biodiversiteit is vaak een bijzaak, terwijl het zoveel kan opleveren”

Wat Eva frustreert, is dat biodiversiteit nog te vaak een bijzaak is. “De reden dat groene daken worden aangelegd, is waterberging en hittestress. Er is heel veel onderzoek naar groene daken, maar dat is allemaal gefocust op water. Er zijn nog maar weinig mensen in Nederland die bezig zijn met insecten op groene daken. ”

Dat is zonde, vindt ze. “Want als je een goed functionerend ecosysteem aanlegt, levert dat juist veel méér op. De biodiversiteit helpt óók bij waterberging en hittestress. Alles versterkt elkaar.”

“Zet de ecoloog aan tafel bij het ontwerp”

Eva’s belangrijkste advies voor ontwerpers en beleidsmakers? “Neem de ecologische kant van groene daken al vroeg mee in het ontwerp,” zegt ze. “Er wordt vaak pas aan het einde over biodiversiteit nagedacht, terwijl je juist in het begin keuzes maakt die bepalend zijn voor hoe een dak functioneert.”

Ze pleit voor samenwerking tussen disciplines: “Als je een ecoloog naast iemand zet die snapt hoe de constructie werkt, kunnen ze samen iets heel moois bouwen. Dan leg je niet alleen een dak aan dat werkt voor waterberging, maar ook één dat zichzelf in stand houdt en ecologisch bijdraagt. Wij als ecologen kunnen roepen wat goed is voor de natuur, maar wij hebben juist geen kennis over wat mogelijk is in de aanleg. Hier moeten we elkaar echt helpen.”

Gepubliceerde artikelen Eva Drukker:

The development of insect diversity and ecosystem complexity on green roofs: A review - Drukker - Insect Conservation and Diversity - Wiley Online Library

Scarcity of flowering plants on Sedum roofs limits pollinator diversity | Sciety (Drukker et al., 2025)